Η ομοφυλοφιλία στην αρχαία Ελλάδα παραμένει πάντοτε ένα ζήτημα επίκαιρο το οποίο συνεχίζει να αναζητά μια πειστική απάντηση.
Οι διάφορες αναφορές που απαντούν στο έργο πολλών αρχαίων συγγραφέων, καθώς και οι αναπαραστάσεις ομοφυλοφιλικών σκηνών σε αρχαίους αμφορείς έδωσαν τροφή σε όσους επιθυμούσαν να ορίσουν τους αρχαίους Έλληνες ως ομοφυλόφιλους.
Οι ερευνητές έδωσαν κυρίως έμφαση στην κοινωνική διάσταση που είχε το φαινόμενο αυτό στην αρχαία ελληνική κοινωνία και στα χαρακτηριστικά που είχε σε κάθε εποχή και σε κάθε πολιτικό σύστημα.
Κατά την ελληνική κοινωνία των αρχαϊκών χρόνων, ο περιορισμός της γυναίκας στο σπίτι, η ικανοποίηση της σεξουαλικής ανάγκης με εταίρες, ο γάμος με σκοπό τη διατήρηση και τη διαχείριση της περιουσίας, έθεταν τη γυναίκα στο περιθώριο της κοινωνικής ζωής και δεν ευνοούσαν την καλλιέργεια συναισθηματικών σχέσεων στα δύο φύλα. Στην κοινωνία εκείνων των χρόνων το αριστοκρατικό ιδεώδες, η συνεχής επικοινωνία των ανδρών στην πολεμική εκπαίδευση αλλά και στον πόλεμο, η ανδρική γυμνότητα στον αθλητισμό και η ανάδειξη του ωραίου και του γενναίου στους αθλητικούς αγώνες, όπως και οι συγκεντρώσεις ανδρών στα συμπόσια και στις κοινωνικές συναθροίσεις, δημιουργούσαν ένα κατάλληλο υπόστρωμα στο οποίο μπορούσε να αναπτυχθεί η ανδρική ομοφυλοφιλία.
Ωστόσο, αυτό το οποίο έδωσε λαβή για τον εξ ολοκλήρου χαρακτηρισμό των αρχαίων Ελλήνων ως ομοφυλόφιλων ήταν η παρανόηση του νοήματος των όρων «εραστής», «ερωμένος» και «παιδεραστία». Οι οπαδοί της παραπάνω αντίληψης ταύτισαν το περιεχόμενο του όρου με το αντίστοιχο σύγχρονο, ενώ στην πραγματικότητα η πραγματική έννοια των λέξεων αυτών είχε να κάνει με την συμβουλευτική καθοδήγηση, παρά με σεξουαλικές πράξεις. Το «παιδεραστείν ορθώς» του Πλάτωνα σήμαινε «το να διδάσκεις σωστά» και όχι «να ασελγεις σεξουαλικά πάνω στους νέους».
Με τις παρερμηνείες, λοιπόν, αυτές δίδεται πολλές φορές η εντύπωση ότι ειδικότερα οι αρχαίοι Αθηναίοι ήταν κατ’ εξοχήν ομοφυλόφιλοι και στην Αθήνα ανθούσε ανενόχλητα ο ομοφυλοφιλικός έρωτας. Η αλήθεια όμως είναι παρασάγγας από την παραπάνω θέση, καθώς οι αρχαίοι Αθηναίοι όχι μόνο δεν ενθάρρυναν τις ομοφυλοφιλικές σχέσεις, αλλά είχαν λάβει μια σειρά από μέτρα για να προστατεύσουν τους νεαρούς Αθηναίους από επίδοξους εραστές.
Στον λόγο «Κατά Τιμάρχου» ο Αισχίνης αναφέρει διεξοδικά όλα τα μέτρα που ο αρχαίος νομοθέτης είχε λάβει για να περιφρουρήσει την αρετή των νεαρών αρρένων Αθηναίων.
Νόμοι για τα νεαρά αγόρια
- Μνημονεύει την πρόβλεψη να μην ανοίγουν τα σχολεία πριν την ανατολή του ηλίου, αλλά ούτε να παραμένουν ανοικτά μετά τη δύση του, καθώς το σκοτάδι αποτελεί σύμμαχο όσων εποφθαλμιούν τα νεαρά αγόρια (Κατά Τιμάρχου 9-10), Επίσης, τίθενται περιορισμοί στους επισκέπτες στα γυμναστήρια, όπου νεαροί Αθηναίοι προπονούνταν γυμνοί.
- Σε περίπτωση που ο νόμιμος κηδεμόνας ενός νεαρού αγοριού το εξέδιδε έναντι χρημάτων, οποιοσδήποτε Αθηναίος πολίτης μπορούσε να τον καταγγείλει δημοσίως, αξιοποιώντας το θεσμό της «γραφής». Ως ποινή προβλεπόταν η απαλλαγή του παιδιού από την υποχρέωση να φροντίζει στα γηρατεία του τον κηδεμόνα του.
- Όσοι ασκούσαν το επάγγελμα του προαγωγού τιμωρούνταν με θάνατο, σε περίπτωση που εξέδιδαν σεξουλαικά τέκνα ελεύθερων πολιτών (Κατά Τιμάρχου 14, 184).
Νόμοι κατά των εραστών
- Σε περίπτωση που κάποιος δούλος παρενοχλεί ένα ελεύθερο αγόρι, τότε τιμωρείται με δημόσιο μαστίγωμα με πενήντα βουρδουλιές (Κατά Τιμάρχου 139).
- Σε περίπτωση βιασμού, το θύμα μπορεί να καταγγείλει το δράστη για βιαιοπραγία και τιμωρούνταν με χρηματικό πρόστιμο, το οποίο κατέβαλλε τόσο στο θύμα, όσο και στο κράτος.
- Σε περιπτώσεις ασέλγειας έναντι αγοριών, οποιοσδήποτε Αθηναίος πολίτης μπορούσε να υποβάλλει μήνυση δημοσίως ένταντι του δράστη και το δικαστήριο, κρίνοντας ανά περίπτωση, επέβαλλε την αρμόζουσα ποινή (Κατά Τιμάρχου 15).
Νομικές κυρώσεις για Ομοφυλόφιλους
Οι κυρώσεις που προέβλεπε η αθηναϊκή νομοθεσία για όσους συνάπτουν ομοφυλοφιλικές σχέσεις είναι οι ακόλουθες:
- Δεν του επιτρέπεται να γίνει μέλος των 9 αρχόντων.
- Δεν του επιτρέπεται να εκλεγεί ιερέας.
- Δεν του επιτρέπεται να είναι συνήγορος του λαού.
- Δεν επιτρέπεται να ασκει εξουσία εντός ή εκτός της Αθήνας.
- Δεν επιτρέπεται να σταλεί ως κήρυξας πολέμου.
- Δεν επιτρέπεται να εκθέσει γνώμη.
- Δεν επιτρέπεται να μπει σε Ναούς.
- Δεν επιτρέπεται να στεφανωθεί στις στεφανοφορίες.
- Δεν επιτρέπεται να μπαίνει στον ιερό χώρο της αγοράς.
Όποιος ήταν ομοφυλόφιλος και ενεργούσε αντίθετα των παραπάνω διατάξεων το νόμου, τιμωρούνταν με θάνατο.
Συμπληρωματικά, βασικός όρος για την αποδοχή της ομοφυλοφιλίας στην ελληνική αρχαιότητα ήταν η αποφυγή της εκθήλυνσης, που στους αρχαίους δεν ταυτιζόταν μόνο με το γνωστό σε μας «κούνημα», αλλά συνολικά με το πρωκτικό σεξ. Όταν ένας άντρας δεχόταν μέσα του έναν άλλον, έπαιρνε για τους αρχαίους τον «παθητικό» ρόλο της γυναίκας και κάτι τέτοιο ήταν ανεπίτρεπτο, ήταν στάση «παρά φύσιν».
Στην Σπάρτη, και ειδικότερα στην Λακεδαιμονίων Πολιτεία αναφέρεται:
«Ο Λυκούργος όμως, αντίθετως πρός όλα αυτά πιστεύων,επεδοκίμαζε μόνο το εάν σημαίνων άνθρωπος, θαυμάσας την ψυχικήν αρετήν του παιδιού, προσεπάθει να κάμη αυτόν φίλον με δεσμούς αναμεταξύ των άμεμπτους και να τον συναναστρέφεται, διότι τούτο ενόμιζε μέσον καλλίστης ανατροφής. Εάν όμως επαρουσιάζετο κανείς επιθυμών το παιδικό σώμα, επειδή ο Λυκούργος εθεώρει τούτο πολύ αναίσχυντον, ενομοθέτησεν εις την Σπάρτην να απέχουν οι ερασταί απο τα αγαπώμενα παιδιά, όπως αποφεύγουν εις αφροδίσιους (ερωτικές) σχέσεις οι γονείς απο τα τέκνα των και οι αδερφοί απο τους αδερφούς των».
– Δηλαδή, το σουβλάκι είναι δικό μας έδεσμα… Κι όμως, κάποιοι σήμερα νομίζουν ακόμα πως είναι τουρκικής προέλευσης.
«Το σουβλάκι κατάγεται από το Αιγαίο. Οι Τούρκοι ήρθαν το 1453 μ.Χ. Κάποτε είχα μια κουβέντα με έναν διαπρεπή Τούρκο αρχαιολόγο, τον ελληνιστή Εκρέμ Ακουργκάλ. Και του έλεγα ότι έχουμε δανειστεί κι εμείς πολλά από την τουρκική κουζίνα. Φερνοντάς του ως παράδειγμα τον κεφτέ. Και μου λέει: “Είστε αφελής. Οι Τούρκοι όταν ήρθαν εδώ ήταν νομάδες. Δεν είχαν κουζίνα. Απλώς υιοθέτησαν τη βυζαντινή κουζίνα. Ας μην κοροϊδευόμαστε: η λέξη “κεφτές” δεν είναι τούρκικη. Είναι η βυζαντινή λέξη “κοπτόν κρέας…”. Και πράγματι, θυμάμαι ακόμα τη μαμά μου και τη γιαγιά μου να κόβουν γρήγορα και σταυρωτά το κρέας με δύο κοφτερά μαχαίρια κάνοντας το κιμά!».
– Οι ανασκαφές του Ακρωτηρίου αποτελούν τα παλαιότερα τεκμήρια για το τι έτρωγαν οι Έλληνες;
«Όχι. Υπάρχουν σκόρπια ευρήματα και από τη νεολιθική εποχή (5η και 4η χιλιετία π.Χ.) σε Θεσσαλία, Μακεδονία, Θράκη. Όμως στο Ακρωτήρι, χάρη στο ηφαίστειο, πρώτη φορά βρέθηκαν τόσο πολλά μαζεμένα -και τόσο καλά διατηρημένα. Σκεφθείτε πως στις λάβες της Σαντορίνης υπάρχουν εγκλείσματα φυτών όπως τα φοινικόδεντρα ή οι ελιές που χρονολογούνται 60.000 χρόνια πριν από σήμερα. Και αποκαλύπτουν ένα κλίμα που δεν διαφέρει από το σημερινό. Στα πρώιμα ιστορικά χρόνια, την 5η, 4η ή 3η χιλιετία π.Χ., ο άνθρωποι άρχισαν να καλλιεργούν την ίδια αυτή άγρια χλωρίδα».
Η περίφημη μεσογειακή διατροφή έχει πολύ μακρινές ρίζες τελικά…
ΠΗΓΕΣ:
Η Ομοφυλοφιλία Στην Αρχαία Ελλάδα Και Οι Νόμοι του ΣόλωναFilologika.gr
Η ομοφυλοφιλία σύμφωνα με τους αρχαίους Έλληνες ιατρούς – PsychologyNow.gr
Η ομοφυλοφιλία στην αρχαία Ελλάδα | Αεργίτες (aergites.gr)
Η ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΙΑ στην Αρχαία Ελλάδα! Τι ίσχυε τελικά;;; ΟΛΗ Η ΑΛΗΘΕΙΑ – Best of – Athens magazine
